KUMPANYA TİYATROSU

HARİTADAN NAKLEN YAYIN (1995 - 1996)

Yazan, Yöneten: Kerem Kurdoğlu
Müzik: Cem İdiz
Dekor, Kostüm, Işık Tasarımı: Naz Erayda
Oyuncular: Ahmet Beyazıt, Bilge Arat, Nadi Güler, Kerem Kudoğlu, Sanem Oktar, Burhan Ökmen, Murat Özdoğan, Cenk Telimen, Neslihan Yurtsever
Seslendirenler: Cahit Şaher, Köksal Engür, Aliye Uzunatağan, Mustafa Arslan, Damla Özen, Tuba Erdem, Volkan Girgin
Şarkıcılar: Sumru Balıkçıoğlu, Tuğrul Tüjümet Tütüncü
Koreografi: Christine Brodbeck
Seslendirme: Sinefekt, Cem Gönenç
Mixing ve Mastering: Fuat Dominiç Stüdyosu

Konu:

Avrupa çapında yeni yapılanan uluslararası bir tiyatro örgütlenmesi olan Rhizom, oyun yazarlarımızdan Kerem Kurdoğlu'ndan yeni bir oyun yazmasını istedi. Aynı şekilde 8 ayrı Avrupa ülkesinden 8 ayrı oyun yazarına oyun ısmarlayan Rhizom, 1995 yılının Eylül ayında Almanya'nın Moers kentinde bu oyunların dünya prömiyerlerinden oluşan bir festival düzenledi.

Kumpanya 1995 yılında dünya prömiyerini yaptığı "Haritadan Naklen Yayın"ı, Türkiye'de de sahnelemeye başladı. Oyun 6 Ocak 1996'dan itibaren, Maçka'daki İTÜ G anfisinde sahnelendi.

Hiç durmadan sonsuz çeşit, sonsuz renk, sonsuz mutluluk vaadeden, ama vaadettiklerini hiçbir zaman yerine getirmeyen koskocaman bir pazarın tam ortasında, aradığını bulamamış, tatminsiz bir halde bir insan. İşleyiş biçimi çoktan kavrama sınırlarının ötesine geçmiş güçlü bir akışa kendini tamamen bırakmış, nasıl bir dünyanın neresinde bulunduğuna ilişkin yön duygularını yitirmiş bir insan. Yani haritasını yitirmiş bir insan. Yani biz. İşte "Haritadan Naklen Yayın"ın konusu.

1968 yılının Mayıs ayında bir gece, iki genç eylemci, ertesi sabah katılacakları bir eylem için son hazırlıklarını yaparlar ve bir kaç saat uyuyabilmek için yatarlar. Sabah uyandıklarında garip şeyler olmaya başlar ve anlarlar ki, 1995 yılına sıçramışlardır. Onlar artık iki devrimci yoldaş değillerdir: Biri başarılı bir metin yazarı, diğeri de onun "office-boy"u olmuştur. Yeni rollerine kolay alışırlar ama bir türlü anlayamadıkları bir şey vardır: Nerede oldukları. Haritada yerlerini bulmak, metin yazarının gittikçe büyüyen bir saplantısı haline gelir. Bir süre sonra bu saplantı onu haritalar arasında kaybolduğu hastalıklı bir varoluşa (veya yokoluşa) sürükler ve görünürdeki başarılı kariyerini mahfeder. Peki ya "Harita Savaşçıları" adındaki o gizli örgüt? Kâh bir militan, kâh bir iş kadını olarak ortaya çıkan o meşum kadın?

DEV BİR REKLAM MÜZİĞİ EŞLİĞİNDE DİNAMİK BİR HAREKET TİYATROSU. Daha önce "Fayton Soruşturması" dahil bir çok tiyatro müziğine imzasını atmış olan kompozitör Cem İdiz, bu oyun için oldukça farklı bir çalışma yaptı. Oyun metnini baştan sona, tümüyle besteledi. Ortaya çıkan işi bir oyun müziği olarak adlandırmak mümkün değil. Bir pop-opera veya benzeri bir şey de değil. Olsa olsa bir saati aşan dev gibi bir reklâm müziği denebilir. Bu ses bandının oluşmasında, reklâm filmlerinden seslerini çok iyi tanıdığımız önemli seslendirme sanatçıları çalıştı. Kumpanya Oyuncuları, bu ses bandına dinamik bir hareket tiyatrosu ile eşlik ettiler ve tümüyle müziklenmiş şarkı, diyalog ve efektleri, hayâl gücünün sınırlarını zorlayan görsel boyutlara ulaştırdılar. CAMDAN BİR KAFES. Oyunun en güçlü sürprizlerinden biri de tiyatro tasarımcısı Naz Erayda'nın imzasını taşıyan dekor ve kostümlerdi. Naz Erayda bu oyunda tüm oyuncuları son derece modern malzemelerden inşa edilmiş şeffaf bir kübün içine hapsetti. Şatafatlı kostümlerin de eklenmesiyle ortaya çıkan görüntü, içinde yaşadığımız çağın "özgürlük" paradokslarıyla ilgili çok güçlü imajlar sunuyordu.

Katıldığı Festivaller:

II. Rhizom-Neues Spiel' 95 Festivali (Moers, Almanya)

22. MOT Uluslararası Tiyatro Festivali (Üsküp, Makedonya)

8. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali

BASINDAN SEÇMELER:

Kumpanya, bu sezon Kerem Kurdoğlu'nun yazıp yönettiği Haritadan Naklen Yayın ile izleyicisinin karşısına çıkacak. Oyun, ilk olarak, 27-28 Eylül tarihlerinde, Almanya'nın Neues Spiel '95 (Yeni Oyun '95) festivalinde sergilenecek. Festivali, Almanya'nın Moers kentindeki Schoss Theater Moers düzenliyor.

Duygu Durgun, Cumhuriyet, 1995

Tiyatronun anlatım olanaklarını genişletmeyi ve yenilikçi yazarların oyunlarını dünyaya tanıtmayı amaçlayan tiyatro birliği Rhizom'un ikinci kez düzenlediği Neus Spiel '95/Yeni Oyun '95 festivali Düsseldorf yakınlarındaki Moers kenti Schloss Tiyatrosu'nda sürüyor. Sekiz ülkeden dokuz yazarın katıldığı festivalde Kerem Kurdoğlu'nun yazıp yönettiği Haritadan Naklen Yayın, (Map, The Playback) adıyla Kumpanya tarafından sahneye kondu. Çok başarılı geçen temsiller sonrası izleyicilerin ve tiyatro çevrelerinin takdirini kazanan Kumpanya'ya Alman basını da özel ilgi gösterdi. Rheinischer Post Gazetesi Kurdoğlu'nun görüşlerine ve oyuna geniş yer verdi.

Alin Taşçıyan, Milliyet Gazetesi, 1995

"Kaybolduk!" İşte böyle deniyor Kerem Kurdoğlu'nun Yeni Oyun '95 - II. Rhizom Festivali kapsamında 'ilk kez' sahnelenen oyununda. Oyuna adını da veren harita, "yön"ün, bir de "insani ve anlamlı bir hayata dönmek için duyulan umut"un simgesi. Yazar oyunu şahsen sahnelemiş ve "aslı ve kopyası" sorununa dikkat çekme arzusunu oyunun tüm metnini, müziklerini ve efektlerini "banttan" yayınlayarak gerçekleştirmiş. Dünyayı temsil eden plakaların üzerinde olanlarla "gerçeklik" arasındaki fark, Naz Erayda'nın dekorunun anafikrini oluşturuyor. Seyirciye kapalı, tüm sahneyi kaplayan bir "saydam küp"; bu kübün içinde Metin (Türkçede yazılı metin anlamına da gelir) ve Refik ( Türkçede arkadaş, refakat eden anlamına da gelir) bir hayvan laboratuarındaki denekler gibi tepinmektedirler. Bir yandan da renkli ve dışavurumcu kostümler içinde koro, tahrik edici bir dans grubu işlevi üstlenir. Topluluk, oyunun metnini modern dans tiyatrosu, pandomim ve sokak dansı karışımıyla illüstre ediyor. (...) Oyunu eksiksiz, tam kadro seyreden Veszprem'den Macar Petöfi Tiyatrosu'nun tiyatrocularından da gelenler dahil, seyircinin uzun alkışları, İstanbul takımına teşekkür ediyordu. Kumpanya açıklık kazandırmıştır ki, taze bir esinti, bizim genelde kıvranan deneysel tiyatrolarımıza da yarayacaktır.

Irmgard Bernrieder, Rheinische Post, 1995

Kumpanya, Kerem Kurdoğlu'nun yazıp yönettiği Haritadan Naklen Yayın adlı oyunlarıyla önümüzdeki günlerde Makedonya'ya gidiyor. 21. Uluslararası MOT Tiyatro Festivali'nin davetlisi olarak Makedonya ve Üsküp'e gidecek olan Kumpanya festivalin kapanış gecesinde sahne alacak.

Cumhuriyet Gazetesi, 1996

Almanya'da sekiz ülkeden sekiz oyunun katıldığı şenlikte Kerem Kurdoğlu'nun yazıp yönettiği bu oyun, olağanüstü iyi eleştiriler aldı. Bize kadar ulaşan izlenimlerin yarattığı olumlu beklentilerden sonra geçen hafta sonu oyunla karşılaşabildik. (...) Haritadan Naklen Yayın yoksul tiyatro düşüncesine yakın duran bir yapım değil. Oyuncunun sanatını kukla düzeyine indirgediği de söylenebilir. Bununla birlikte oyun, izleyiciye çarpıcı bir gerçeklik yaratmak adına pek çok erdem içeriyor. (...) Oyunun sunuluşunun biçimsel bildirisi, düşünsel derinliğe doğru uzanıyor. Sözlerin seyirciye, 'playback'ten ulaşması, yadsınamayacak bir yabancılaştırma etkisi ve düşünsel uzaklık yaratıyor. Camekân içindeki gerçeklik, ekranda izleme durumunu çağrıştırırken ışık ve sesin yok olduğu kısa anlarda, seyirci camdan yansıyan kendi imgesiyle karşı karşıya kalıyor. Kesintisiz müzik, canlı kostüm renkleri ve anlatım güçlerini bedenlerinde toplayan oyuncular , yapımın öteki çarpıcı yanları.Haritadan Naklen Yayın, bu özellikleriyle tiyatro yaşamımızda Batıya doğru bir pencere açan, algı alışkanlıklarımızı zorlayan ilginç bir gösterim. Bu sezon İstanbul'un tiyatro manzarasına renk katacak.

Ayşın Candan, Yeni Yüzyıl Gazetesi, 1996

Cam bir kutuyla çerçevelenmiş zaman ve uzam ötesi bir dünya tüketim dünyası, her zaman, her yerde var olan kapalı bir dünya. Işıklar söndüğünde izleyiciler de kutuda kendi yansımalarını seçebiliyorlar. Cam kutu bizim dünyamız, bir ayna...Cam kutu belki de günümüz yaşamının can damarını oluşturan televizyon, kutuda olup bitenler hem gerçek, hem de yanılsama...Harita ise zaman ve mekânın belirsizliği içinde bir aldatmacadan öte birşey değil, işlerini çoktan yitirmiş bir müze kalıntısı... (...) Kerem Kurdoğlu-Naz Erayda ikilisinin üretici bir ortak çalışma sonucu gerçekleştirdikleri bu oyun, gücünü sahne tasarımından alıyor. Kuşatılmışlığı simgeleyen saydam cam kutu belki de bu çalışmanın en can alıcı noktasını oluşturuyor. Sahnelemede yaratıcılığa geniş çapta olanak sağlayan oyun metni ise oyunun dramaturjik kurgusunu sağlam bir düşünsel temele oturtuyor. (...)

Kumpanya'nın bugün vardığı aşama bir arayışı dile getiriyor: Alışıldık, bildik kalıpları kırma ve yeni arayışlara yönelme...Buna da tiyatromuzun bugünkü koşullarda her şeyden çok gereksinimi olduğu yadsınamaz.

Zehra İpşiroğlu, Millyet Sanat Dergisi, 1996

"Haritadan Naklen Yayın" postmodern bir sunuşu olan, ancak modern kalıplarda kalan bir oyun olmuş. Bu örnek günümüz Türkiye'sinin bir anlamda sahneye yansıması gibi. Ancak düşünsel olarak yaşadığımız dünyaya modern öğretinin dışında, yazı boyunca bahsettiğim farklı algılama biçimleriyle yaklaşmamış. Tiyatromuzda çok önemli bir adım atmış oldukları ise bir gerçek.

Emre Koyuncuoğlu, Milliyet Sanat Dergisi, 1996

Medyanın güçlü etkisi altında yitirilen ideallerin ele alındığı "Haritadan Naklen Yayın" , medyanın araçlarını kullanarak grotesk, kara mizah yanı ağır basan bir rejiyle sergileniyor. Cam fanusun içine hapsolan ve ses bandından gelen konuşmalara ağızlarını ve hareketlerini uydurarak kuklaya dönüşen oyuncular, içinde yaşadığımız dünyanın anlamsızlığını, aşırı hızlı temposunu, etkileyici beden kullanımı ve pandomim öğelerinden yararlanarak canlandırıyorlar. (...) "Haritadan Naklen Yayın" boyunca tüm seslerin bant kaydından ve çok iyi bildiğimiz tipik, ağdalı bir reklam dublajıyla verilmesi oyunda yaratılan yapay dünyaya, cam kafesin içinde yansıtılan görsel yapaylıklara, işitsel açıdan katkıda bulunuyor. (...) "Haritadan Naklen Yayın" , yaratıcı çalışmalarıyla tanıdığımız başarılı tasarımcı Naz Erayda'nın oyuna renk katan, çılgın medya dünyasını çok iyi betimleyen dekor ve kostüm tasarımı, Christine Brodbeck'in anlatıma katkıda bulunan koreografisi, Cem İdiz'in hazırladığı dev reklam müziği, oyuncuların hepsinin, Murat Özdoğan (Metin), Nadi Güler ( Refik), Ahmet Beyazıt, Bilge Arat, Burhan Ökmen, Cenk Telimen, Neslihan Yurtsever ve Sanem Oktar Erdoğan'ın başarılı beden kullanımları "Haritadan Naklen Yayın"ı sezonun ilgi çekici oyunları arasına katıyor. Kullandığı farklı tiyatro dili ve üslubu, temposu, görsellikle, düşünselliği bir potada eriten yapısıyla izlenmesi gereken başarılı bir deneysel tiyatro örneği "Haritadan Naklen Yayın".

Sibel Arslan, Tiyatro Tiyatro Dergisi, 1996